این روزها مشغول خواندن "در باغ حیوانات" هستم.
مدتهاست که به فایده‌ی "تاریخ خواندن" مشکوک شده‌ام. وقتی می‌شنوم که "تاریخ را فاتحان می‌نویسند" یا می‌بینم که درباره وقایعی که خیلی هم از نظر زمانی دور نبوده‌اند و اصلا من یکجوری معاصر آنها محسوب می‌شده‌ام، چقدر اختلاف نظر و تفسیر و کی بود و کی نبود وجود دارد، پیش خودم می‌گویم خواندن چنین مطالبی که اصلا اعتباری به صحت و درستی‌شان نیست، چه فایده‌ای دارد!
با این حال وقتی "در باغ حیوانات" به دستم رسید باز وسوسه شدم. آنقدر درباره دقت و بی‌طرفی نویسنده کتاب اینور آنور تعریف کرده بودند که فکر کردم یکبار دیگر اینکار (منظورم "خواندن تاریخ" است) را بیازمایم. راستش را بخواهید تا اینجای کار هم چندان پشیمان نیستم.
کتاب ماجرای سفیر ایالات متحده را در آلمان حکایت می‌کند. ویلیام داد در سال 1933 از سوی فرانکلین روزولت به سفارت آمریکا در برلین گمارده می‌شود و به همراه خانواده‌اش به آن کشور می‌رود. ماجرا مربوط به زمانی است که آدولف هیتلر تازه قدرت (صدارت) را در آلمان به دست گرفته و دارد برای حرکت‌های بعدی جایگاهش را در هرم قدرت آلمان محکم می‌کند.
تا اینجای کتاب، یعنی 60 صفحه ابتدایی آن، که ماجرای انتخاب شدن داد به سفارت را تعریف می‌کند و او و خانواده‌اش هنوز به آلمان نرسیده‌اند، آنچه که نظرم را جلب می‌کند "پرت بودن" سیاستمداران از اتفاقی است که دارد در آلمان (و بعدتر در جهان) می‌افتد. تصویری که آمریکایی‌ها در زمان انتصاب داد به سفارت از آلمان تحت تسلط هیتلر در ذهن دارند به هیچ عنوان خطر و تهدیدی برایشان محسوب نمی‌شود. آنها بیشتر نگران بازپس‌گیری قرض‌هایی هستند که به آلمان داده‌اند تا اخبار خشونت‌هایی که جسته و گریخته از آلمان به گوش‌شان می‌رسد.
شاید هم این انتظار من بی‌جهت باشد! به هنگام "تاریخ خواندن" خواننده می‌تواند پیشاپیش از کلیات ماجرا باخبر باشد. بنابراین به خودش اجازه می‌دهد که پیش‌داوری کند و بر پایه اطلاعاتی که از آینده‌ی آن محدوده تاریخی دارد، قضاوت کند و حکم صادر نماید. در صورتی که وقتی خوب فکرش را می‌کنم می‌بینم بین زمان ماجراهای کتاب (سال 1933 میلادی) تا آغاز جنگ جهانی دوم (حمله آلمان به لهستان در 1939) شش سال فاصله زمانی بوده و این مدت برای تبدیل هر سیاستمدار پاکدامنی به یک جنگ‌آفرین فرصت بسیار زیادی است.
باز پیش خودم فکر می‌کنم مگر چقدر طول کشید که ولادیمیر پوتین آتش جنگ در اکراین را روشن کرد. یا مثلا "داعش" در طول چند روز از گروهی بی‌نام و نشان به معضلی سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد. شش سال پیش جهان در مورد پوتین چگونه فکر می‌کرد و در آن زمان آیا اصلا داعشی وجود داشت که بخواهد خاطری را نگران خود کند؟ پس دیگر چه حرجی است بر آمریکایی‌ها در شصت هفتاد سال پیش که متوجه برآمدن رایش سوم نشدند و پیشاپیش چاره‌ای برای آن نیاندیشیدند.
در باغ حیواناتنویسنده: اریک لارسن
ترجمه: احمد عزیزی
ناشر: هرمس
سال نشر: 1396 (چاپ 2)
قیمت: 32000 تومان
تعداد صفحات: 509 صفحه
شابک: 978-964-363-878-4