کتاب‌های صادق زیباکلام

: مانی شهریر; 05 شهریور 1394; بازدید: 19094

امتياز داده شده به اين مطلب:

( 0 نفر به اين مطلب امتياز داده است )

Twitter

Facebook

share with Whatsapp

share with Telegram

صادق زیباکلام آدم جالبی است!

اینکه یک استاد دانشگاه، که علی‌الاصول زمان زیادی را درگیر کلاس و درس و تصحیح کردن ورقه و رسیدگی به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ... است، این حجم خروجی مکتوب و حضور رسانه‌ای داشته باشد، تعجب‌برانگیز است. به همه اینها اضافه کنید این حقیقت را که او حرف‌هایی می‌زند یا نظراتی مطرح می‌کند که معمولا از کسان دیگر نمی‌شنویم (آنور آبی‌ها در اینگونه موارد می‌گویند: "طرف اوریجینال است!!!")

پیشترها، این حقیقت که او مدافع بی‌چون و چرای هاشمی رفسنجانی است، اذیت‌ام می‌کرد. برای من که نوجوانی‌ام را در دهه شصت هجری شمسی گذرانده‌ام (امان از دست این نسل "یادتونه!")، با همه‌ی فراز و نشیب‌های این شخصیت سیاسی، هاشمی همچنان بیش از هرچیز نماد تلخی و گسی یک دوران است. اما حالا پس از گذشت سال‌ها، آن سیگنال منفی هم از فیلترهای مختلفی گذشته و به مقدار زیادی متعادل شده!

به هنگام تنظیم اطلاعات کتاب‌های زیر، چندتایی را جدا کردم که اگر فرصتی دست داد بخوانم. موضوع "پنج گفتار در باب حکومت" به نظرم جالب آمد. فکر می‌کنم برای مردمی که هر یکی دو سال یک انتخابات سیاسی را از سر می‌گذرانند آشنایی با مفاهیمی اینچنین، برای آنکه با خودشان کنار بیایند که از یک حکومت چه می‌خواهند (و اصلا از یک حکومت چه انتظارهایی را می‌شود داشت و چه انتظارهایی را نمی‌شود داشت) از نان شب واجب‌تر است. "مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی" در ابتدا به نظرم کتابی درسی آمد که برای تدریس سر کلاس "انقلاب اسلامی و ریشه‌های" آن تدوین شده (که این خودش یعنی دافعه!) اما توضیحات کتاب نشان می‌دهد که مطابق بسیاری دیگر از دستپخت‌های "دکتر"، این کتاب هم حاوی ایده‌هایی نامتعارف درباره‌ی چگونگی شکل گرفتن انقلاب اسلامی است، که کنجکاوی آدم را برای خواندنش برمی‌انگیزد.

"دانشگاه و انقلاب" به داستان انقلاب فرهنگی می‌پردازد و "از دموکراسی تا مردمسالاری دینی" به شریعتی و نظراتش (شهریور 1394: این یکی البته فعلا چاپش تمام شده و موجود نیست!) انقلاب فرهنگی و داستانهایش برایم خودبخود جذاب است و نیاز به توضیح و تبلیغ ندارد! اما کتاب دوم را به این خاطر جدا کردم که به نظرم زیباکلام جزو آن نسلی است که دکتر شریعتی مرشد و مرادشان بود. احساسات این نسل، حالا پس از سال‌ها گذشتن از فیلترهای مختلف و تجربه‌ی (حداقل) بخشی از ایده‌های دکتر بصورت عملی، همچنان به هنگام یادآوری او به غلیان درمی‌آید. حالا یکی از آن نسل (که اتفاقا معروف است که خیلی هم احساساتی نیست و همه چیز را با "ذره‌بین دانشگاهی" موشکافی می‌کند) به یکی از تاثیرگذارترین، و البته غیرتئوری‌ترین، جنبه‌های نمود فکری دکتر شریعتی بر جامعه ما می‌پردازد. باید جالب باشد!

نکته آخر اینکه در فهرست زیر "ما، چگونه ما شدیم؟" به عنوان معروف‌ترین و پرفروش‌ترین و پرسر و صداترین اثر آقای زیباکلام، به حق، در ابتدای فهرست قرار گرفته و "سنت و مدرنیته"، با وجود آنکه احتمالا دومین کتاب معروف "دکتر" به حساب می‌آید، به دلیل آنکه فعلا چاپش در بازار به پایان رسیده است، در فهرست نیامده. تلاش می‌کنم به محض تجدید چاپ کتاب مشخصات آن را هم به فهرست اضافه کنم (شهریور 94: کتاب این روزها تجدید چاپ شده و در بازار موجود است. باید اطلاعات آن را به این فهرست اضافه کنم).

ما چگونه، ما شدیم؟
نویسنده: صادق زیباکلام
ناشر: روزنه
سال نشر: 1398 (چاپ 34)
قیمت: 550000 تومان
تعداد صفحات: 480 صفحه
شابک: 978-964-90133-5-0
امتیاز کتاب:

(4.3 امتیاز با رای 3 نفر)

هرگاه سخن از مقوله‌ای به نام عقب‌ماندگی - ولو در محافل روشنفکری و آکادمیک - به میان می‌رود بلافاصله اذهان به سوی نقش استعمارگران، امپریالیست‌ها و مهره‌ها و عوامل سرسپرده روس و انگلیس و جلوگیری از به ثمر نشستن استعدادهای لایزال خفته در این سرزمین متوجه می‌شود و توطئه‌های دشمنان این آب و خاک عامل اصلی عدم پیشرفت و عقب‌ماندگی ایران محسوب می‌شود. ما چگونه ما شدیم از معدود تلاش‌هایی است که به جای پرداختن به نظریه مشهور (و البته پرطرفدار) توطئه، بدون رفع اتهام و غسل تعمید استعمارگران و عوامل خارجی، سبب اصلی را در داخل این سرزمین و در میان عوامل تاریخی و جغرافیایی خاص ایران جستجو می‌کند و توطئه‌ها و دسیسه‌های عوامل خارجی را نه علت که معلول عقب‌ماندگی ایران می‌داند.
بی‌گمان کمبود منابعی که با چنین رویکردی به این موضوع نگریسته باشند در کنار روان بودن متن و پرهیز از کلیشه‌های رایج موجب شده است کتابی که اینک در اختیار شماست پس از پانزده چاپ هنوز مورد توجه پژوهشگران و علاقمندان به تاریخ قرار گیرد. (برگرفته از توضیحات پشت جلد کتاب)

فصل اول کتاب با عنوان "از کجا شروع کنیم؟" با این جملات آغاز می‌شود:
بدون تردید نخستین مسئله‌ای که سوال فوق در ذهن می‌آفریند این است که بایستی از کدام مقطع یا زمان تاریخی، روایت عقب‌ماندگی یا "ما شدنمان" را شروع کنیم. اما این فقط بخشی از منظور ماست. مراد ما بیشتر از طرح پرسش فوق این است که از کدام زاویه و چگونه به موضوع بنگریم و از کدام مدخل وارد بحث شویم، چرا که زاویه ورود تا حدود زیادی تکلیف آتی کار را روشن می‌نمایند.
همان‌طور که در قسمت مقدمه دیدیم تفکر رایج در مورد مسئله عقب‌ماندگی خلاصه می‌شود در این که این پدیده بلایی بود که از بیرون بر سر ما وارد آوردند و به سخن دیگر "ما را، ما کردند". استعمار، امپریالیسم، شاهان فاسد، رجال سرسپرده، غرب ستم‌پیشه و ... جملگی دست به دست هم دادند و اسباب عقب‌ماندگی ما را فراهم ساختند. اما اگر قایل به این باشیم که "ما، ماشدیم" و در نتیجه‌ی "ما بودن ما" استعمار، امپریالیسم، غرب و شرق و شمال و جنوب چه سوءاستفاده‌ها که نکردند و چه بلایا که بر سر ما نیاوردند، در این صورت مخروط سوال عقب‌ماندگی برعکس می‌شود. یعنی به جای پرداختن به این که شاهان خائن چه کردند، بایستی به این بپردازیم که شاهان خائن اساسا چگونه به قدرت رسیدند. به جای پرداختن به این‌که استعمار چه کرد، بایستی به این پرداخت که استعمار اساسا چرا توانست بیاید. اگر قایل به نظریه ما شدن باشیم، در این صورت بحث عقب‌ماندگی تبدیل می‌شود به این بحث که "ما چگونه، ما شدیم" و سوال این می‌شود که برای ریشه‌یابی "ما شدنمان" باید به دنبال کدام اسباب و علل اجتماعی، تاریخی و یا اقتصادی برویم؟ و اساسا از کجا شروع کنیم ..."

کتاب‌های صادق زیباکلام

نظر بدهيد