امشب سال 2015 به پایان می‌رسد و سال میلادی جدیدی آغاز می‌شود. امسال هم مشابه 6 سال گذشته، وب سایت Goodreads در ماه‌های پایانی سال اقدام به نظرسنجی از کاربران خود درباره بهترین کتابهای سال 2015 در زمینه‌های مختلف نمود. نتیجه این نظرخواهی یک ماهی هست که مشخص شده. از آنجا که نام‌های آشنایی در میان نامزدهای هر بخش و برندگان نهایی قسمت‌های مختلف وجود دارند، فکر می‌کنم بد نباشد ما هم به سنت یکی دو سال جیره‌کتاب گذشته این فهرست "بهترین‌ها" را مرور کنیم. در حال حاضر تعداد کمی از کتابهای این مجموعه به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند. اما تجربه نشان داده که مترجمان و ناشران به مرور سراغ این کتاب‌ها می‌روند و اگر انتشار آنها با مانع حادی روبرو نشود، بزودی شاهد منتشر شدن خیلی از این کتاب‌ها خواهیم بود.
اشاره به کتابهای برگزیده در وب‌سایت Goodreads را باید از "برو دیدبانی بگمار"، دومین رمان هارپر لی، نویسنده معروف "کشتن مرغ مینا" شروع کنیم که امسال به بازار آمد، در همین سال به فارسی هم ترجمه شد و حالا به عنوان بهترین کتاب سال 2015 به انتخاب کاربران وب سایت Goodreads در شاخه "داستان و رمان" (Fiction) برگزیده شده است.
راستش حرف و حدیث‌ها درباره این کتاب در طول سال 2015 بسیار زیاد بود. چه قبل از اینکه کتاب منتشر شود و چه بعد از آنکه به بازار آمد و خوانندگان کنجکاو شروع به خواندن آن کردند. بخش اصلی حرف و حدیث حول کتاب (فوتبالی‌ها بهش می‌گویند "حاشیه‌ها")، درباره این موضوع بود که آیا انتشار کتابی تازه از هارپر لی که در حال حاضر 89 ساله است و از قرار به دلیل کهولت هوش و حواس چندانی هم ندارد، با اجازه و رضایت خودش انجام گرفته یا نه. یکی از ویژگی‌های لی تا پیش از انتشار "برو دیدبانی بگمار" این بود که نویسنده‌ای "تک‌کتابی" به حساب می‌آمد. در کارنامه‌ی نویسندگی او تنها کتاب "کشتن مرغ مینا" وجود داشت که او را به شهرتی جهان رساند. در طول سالیان، نقل قول‌های مختلفی از او شده بود که از این وضع چندان هم ناراضی نبود و تمایلی به انتشار کتابی دیگر ابراز نمی‌کرد. بنابراین وقتی در اوایل سال 2015، 55 سال پس از انتشار "کشتن مرغ مینا"، اعلام شد که کتاب جدیدی از او به بازار خواهد آمد، بسیاری اظهارنظر کردند که این اثر بدون رضایت او منتشر می‌شود.
کتاب پس از انتشار هم با بازخوردهای متفاوتی روبرو شد. بسیاری بر این عقیده بودند که "برو دیدبانی بگمار" اصلا نسخه‌ی اولیه‌ی نوشته شده داستان "کشتن مرغ مینا" بوده و بسیاری از بخش‌های کتاب عینا همان جملاتی است که پیشتر در کتاب معروف لی بکار رفته. با این حال به نظر می‌رسد که کاربران وب سایت Goodreads چندان با نظرات منفی درباره کتاب موافق نیستند و کتاب جدید خانم لی را با رای قاطع به عنوان بهترین و مهم‌ترین رمان سال 2015 انتخاب کرده‌اند.
در میان نام‌های آشنایی که نامزد بهترین رمان سال 2015 بودند، کتابی هم از جوجو مویز به چشم می‌خورد که امسال یکی دیگر از آثار او، "من، پیش از تو" به فارسی ترجمه شد و در طول سال هم به چاپ دوم رسید.
اما از دیگر برگزیدگان آشنای امسال باید به "دختری در قطار" اشاره کرد. این کتاب هم امسال به فارسی ترجمه و منتشر شد و به همین خاطر خوانندگان فارسی‌زبان تقریبا همزمان با بقیه دنیا امکان مطالعه آن را یافتند. جالب اینکه بازخورد "جیره‌کتابی‌ها" درباره کتاب، تا اینجا که امتیازها و نظرها به دست ما رسیده، چندان هم‌جهت با سر و صدا و فروش جهانی کتاب نبوده. اینکه کاربران Goodreads کتاب را با 106000 رای به عنوان بهترین کتاب در زمینه "داستان‌های معمایی و هیجانی" (Mystery and Thriller) انتخاب کرده‌اند هم بر میزان این دوگانگی می‌افزاید که واقعا آیا فارسی‌زبان‌ها کتاب را نپسندیده‌اند یا دوستانی که کتاب را پسند کرده‌اند امتیاز خود را برای آن ثبت نکرده‌اند تا وضعیت کتاب در جدول امتیازهای جیره‌کتاب از این که هست بهتر شود و ارتقا یابد!
در فهرست نامزدهای "داستان‌های معمایی و هیجانی" نام کتابی از هارلن کوبن هم به چشم می‌خورد. کتابسرای تندیس در سال 1392 کتاب "شش سال" را از کوبن به فارسی ترجمه و منتشر کرد و امسال هم در همین چند ماه گذشته "مخمصه" را از او به بازار فرستاد.
از بخش "داستان‌های معمایی و تریلر" که بگذریم، در بخش "داستان‌های تاریخی" (Historical Fiction) هم نام آشنایی به چشم می‌خورد. کتابی از الیف شافاک، نویسنده‌ی ترک‌تبار در میان نامزدهای این بخش قرار دارد. امسال سه کتاب از شافاک به فارسی ترجمه و منتشر شد که به نظر می‌رسد "ملت عشق" از همه بیشتر مورد پسند خوانندگان ایرانی قرار گرفته است. حس ششمی می‌گوید که در سال‌های آتی اخبار بیشتری از این خانم نویسنده‌ی ترک خواهیم شنید و جوایز و افتخارات مختلفی نصیبش خواهد شد.
در همین بخش "داستان‌های تاریخی" کتابی هم از کیت مورتون جزو نامزدها است. از خانم مورتون امسال کتاب "باغ فراموش شده" را در یکی از فهرست‌های ماهانه جیره‌کتاب حضورتان معرفی کردیم. کتابی که به شهادت امتیازی که در وب سایت‌های آمازون و Goodreads کسب کرده جزو کتابهای محبوب و پرطرفدار خانم نویسنده بوده و حالا به نظر می‌رسد که موفقیت خانم مورتون اتفاقی نیست و اغلب کتاب‌هایش با استقبال خوانندگان مواجه می‌شود.
یکی دیگر از کتاب‌هایی که در فهرست نامزدهای سایت Goodreads آمده و در حال حاضر به فارسی ترجمه شده، کتاب "غول مدفون" نوشته کازوئو ایشی‌گورو است که جزو نامزدهای بخش کتابهای "فانتزی" است. ما فارسی‌زبان‌ها ایشی‌گورو را بیشتر با کتاب "بازمانده روز" با ترجمه‌ی نجف دریابندری می‌شناسیم. نه "بازمانده روز" و نه دیگر کتاب‌هایی که قبلا از این نویسنده ژاپنی‌تبار به فارسی ترجمه شده هیچکدام "فانتزی" نبوده‌اند. حال چه شده که ایشی‌گورو به نوشتن داستان فانتزی روی آورده و کتابش به جمع نامزدهای بهترین کتابهای سال در این ژانر هم راه یافته، نکته‌ای است که باید خواند و دید.
در بخش کتابهای "فانتزی"، برگزیده نهایی مجموعه داستانی از نیل گیمن است. او را در ایران بیشتر نوجوان‌ها با دو کتاب "کتاب گورستان" و "کورالاین" می‌شناسند. امسال اما کتاب جدید گیمن در بخش کتابهای "فانتزی بزرگسالان" به مقام اول رسیده (بخش کتابهای فانتزی نوجوانان برای خودش نامزدها و برنده‌ی جداگانه‌ای دارد!) حالا احتمالا بزرگسالان فارسی‌زبان باید توجه‌شان به آثار گیمن جلب شود و کنجکاو شوند تا ببینند بزرگسالان دنیا در کتابهای او چه می‌بینند (چه می‌خوانند)!
و بالاخره می‌رسیم به برنده‌ی بخش "کتابهای تصویری" یا به قول ما ایرانی‌ها کتابهای مناسب برای گروه سنی "الف" و "ب". در این بخش درو دی‌والت با کتابی به نام "روزی که مداد شمعی‌ها به خانه آمدند" به عنوان بهترین کتاب سال انتخاب شده. از درو دی‌والت در ایران کتاب دیگرش با نام "روزی که مداد شمعی‌ها دست از کار کشیدند" به فارسی ترجمه شده و طی ماه‌های اخیر مورد توجه جیره‌کتاب و گروهی از علاقمندان به ادبیات کودک و نوجوان هم قرار گرفته. دیدن یک نام آشنای دیگر در این بخش، مخصوصا اینکه کتابش برگزیده سال هم شده باشد، خبر خوشحال‌کننده‌ای بود. امیدوارم "روزی که مداد شمعی‌ها به خانه آمدند" هم بزودی به فارسی ترجمه شود و پدر و مادرها امکان بیابند آن را برای بچه‌هایشان بخوانند.
برو دیدبانی بگمارنویسنده: هارپر لی
ترجمه: ویدا اسلامیه
ناشر: کتابسرای تندیس
سال نشر: 1394 (چاپ 1)
قیمت: 18000 تومان
تعداد صفحات: 335 صفحه
شابک: 978-600-182-164-6
هارپر لی این داستان را پیش از داستان مشهورش "کشتن مرغ مینا" نوشته که برنده‌ی جایزه‌ی ادبی پولیتزر شد و شهرت بسیاری یافت. در واقع وقایع کتاب "برو دیدبانی بگمار" بیست سال پس از ماجراهای "کشتن مرغ مینا" روی می‌دهد و داستان به همان شخصیت‌های محبوب کتاب "کشتن مرغ مینا" می‌پردازد. (برگرفته از توضیحات پشت جلد کتاب)
دختری در قطارنویسنده: پائولا هاوکینز
ترجمه: محبوبه موسوی
ناشر: کوله پشتی
سال نشر: 1402 (چاپ 34)
قیمت: 225000 تومان
تعداد صفحات: 320 صفحه
شابک: 978-600-7845-00-4
اما یکروز او شاهد اتفاق تکان‌دهنده‌ای می‌شود. اتفاق در مدتی کوتاه به وقوع می‌پیوندد، و قطار در کمتر از یک دقیقه دوباره به حرکت خود ادامه می‌دهد. اما همین مدت کم هم برای ریچل کافی است. حالا همه چیز تغییر کرده و ریچل نمی‌تواند درباره آنچه که شاهد آن بوده سکوت کند. او به پلیس مراجعه می‌کند و این سرآغاز درگیر شدن او در حوادثی است که در پی می‌آید ...